Czym jest przemoc

Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie określa przemoc jako naruszenie podstawowych praw człowieka poprzez jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodzin, a także osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.

Przemoc w rodzinie jest zachowaniem prawnie zabronionym, jest przestępstwem określonym w prawie, za które grożą określone sankcje karne.

Przemoc w rodzinie jest zjawiskiem, które stanowi zagrożenie dla wszystkich uwikłanych w nią osób: ofiar, sprawców oraz świadków. Skutki jej są długotrwałe, dlatego im szybciej podejmie się działania, aby zatrzymać przemoc, tym mniejsze będą koszty emocjonalne pozostawania w takiej trudnej sytuacji.

W przypadku dezorganizacji rodzina nie jest w stanie realizować podstawowych funkcji, przypisane indywidualne role wewnątrzrodzinne ulegają zaburzeniu, złamane zostają reguły, a zachowania poszczególnych członków rodziny stają się coraz bardziej niezgodne z normami prawnymi i moralnymi oraz oczekiwaniami społecznymi.

Przemoc w rodzinie jest zjawiskiem w pełni demokratycznym. Oznacza to, że dotyka ludzi bez względu na wiek, płeć i status społeczny. Może więc zdarzyć się nie tylko   w rodzinach z tzw. „marginesu społecznego”. Jest to problem powszechny, który dotyczyć może ludzi bez względu na status materialny i społeczny, wiek, poziom wykształcenia czy wykonywany zawód.

1. Kryteria przemocy. Najważniejsze informacje o przemocy:

   Przemoc w rodzinie jest działaniem:

   • zamierzonym i nieprzypadkowym, skierowanym przeciwko innym członkom rodziny,
   • naruszającym prawa i dobra osobiste ofiar, w tym prawo do nietykalności fizycznej, szacunku i godności,
   • powodującym ból i cierpienie, co w efekcie skutkuje mniejszą zdolnością ofiary do samoobrony,
   • wykorzystującym wyraźną asymetrię sił, w relacji jedna ze stron ma przewagę nad drugą (np. ze względu na wiek: dziecko - dorosły).
2. Formy przemocy.

   Zjawisko przemocy domowej może przejawiać się w różnej formie:

   • przemoc fizyczna polega na używaniu fizycznej siły w celu wymuszenia określonego postępowania, wywołania lęku. Zalicza się do niej bardzo szeroki wachlarz zachowań sprawcy, między innymi: popychanie, wykręcanie rąk, szarpanie, przytrzymywanie, policzkowanie, kopanie, duszenie, bicie, ciskanie w kogoś przedmiotami, oparzenie itp.,
   • przemoc psychiczna niesie za sobą stałe poczucie zagrożenia, wytwarza atmosferę napięcia i niepewności. Ma na celu spowodowanie zachwiania pozytywnego obrazu własnej osoby u ofiary. Zalicza się do niej: wyśmiewanie poglądów, wyglądu, religii, pochodzenia, narzucanie własnych poglądów, karanie przez odmowę uczuć, zainteresowania, szacunku, stała krytyka, kontrolowanie i ograniczanie kontaktów z innymi osobami, domaganie się posłuszeństwa, degradacja werbalna (wyzywanie, poniżanie, upokarzanie, zawstydzanie) itp.,
   • przemoc seksualna polega na przedmiotowym traktowaniu i wymuszaniu niechcianych przez ofiarę zachowań w celu zaspokojenia własnych potrzeb seksualnych sprawcy,
   • przemoc ekonomiczna to działania prowadzące do całkowitej finansowej zależności ofiary od sprawcy. Zalicza się do niej: uniemożliwianie podjęcia pracy, odbieranie zarobionych pieniędzy, nie zaspakajanie podstawowych potrzeb materialnych rodziny itp.
    
3. Cykl przemocy. Zjawisko przemocy charakteryzuje się cyklicznością następowania po sobie określonych faz.

   Faza narastania napięcia charakteryzuje się wzrostem napięcia i agresji u sprawcy. Każdy drobiazg wywołuje jego złość, poirytowanie, sprawca prowokuje kłótnie i staje się coraz bardziej niebezpieczny. Natomiast ofiara stara się opanować sytuację,próbuje uspokoić sprawcę, spełnia jego wszystkie zachcianki i dokładnie wywiązuje się ze swoich obowiązków. Zdarza się, że w momencie, gdy napięcie staje się nie do zniesienia, ofiara sama wywołuje awanturę, żeby „mieć to już za sobą”.

   Faza gwałtownej (tzw. ostrej) przemocy charakteryzuje się wybuchem agresji u sprawcy. Wybuch wywołuje najczęściej jakiś drobiazg. Sprawca staje się gwałtowny, niebezpieczny, traci kontrolę nad zachowaniem. Poza przemocą fizyczną używa również innych jej form. Skutki użytej przemocy mogą być różne np. uszkodzenie ciała, pobicie, zranienie. Po zakończeniu wybuchu agresji ofiara jest w stanie szoku, odczuwa wstyd, przerażenie, bezsilność. W tej fazie ofiara najczęściej szuka pomocy, zaczyna kontaktować się z instytucjami, próbuje przerwać mechanizm przemocy.

   Faza miodowego miesiąca charakteryzuje się skruchą ze strony sprawcy. Sprawca stara się znaleźć jakieś wytłumaczenie dla tego, co zrobił. Obiecuje, że nigdy się to nie powtórzy. Swoim postępowaniem próbuje zdobyć przebaczenie i ponowne zaufanie ofiary. Pod wpływem zapewnień sprawcy oraz zmiany jego postępowania, ofiara zaczyna wierzyć w jego przemianę i jednorazowy charakter przemocy. Sprawca czuje się bezkarnie oraz utwierdza się w przekonaniu, że następnym razem również uzyska przebaczenie. Faza ta kończy się najczęściej kolejnym narastaniem napięcia. Największym zagrożeniem fazy miodowego miesiąca jest fakt, że przemoc w kolejnym cyklu najczęściej jest gwałtowniejsza i bardziej brutalna.

GDZIE SZUKAĆ POMOCY?

PAMIĘTAJMY:

PRZEMOC W RODZINIE TO ZAMIERZONE I WYKORZYSTUJĄCE PRZEWAGĘ SIŁ DZIAŁANIE PRZECIW CZŁONKOWI RODZINY, NARUSZAJĄCE PRAWA I DOBRA OSOBISTE, POWODUJĄCE CIERPIENIE I SZKODY.